Pierwszy do Krzyżowej przybył premier Mazowiecki, który odbył podróż do Wrocławia pociągiem, a dalszą część drogi samochodem. Na placu w Krzyżowej pojawił się pół godziny przed kanclerzem, który wraz z towarzyszącą mu delegacją i dziennikarzami wyruszył w nocy z Warszawy. Przed udaniem się na plac kanclerz i premier udali się do przylegającego do murów majątku kościoła św. Michała, gdzie mogli w spokoju oddać się modlitwie oraz obejrzeć przygotowaną na tę okazję wystawę przedstawiającą historię wsi Krzyżowa oraz jej najsławniejszych mieszkańców. Po umieszczeniu wpisu do księgi parafialnej obaj przedstawiciele rządów udali się na plac w centrum zabudowań, gdzie byli owacyjnie witani przez zgromadzonych na placu wiernych. Tłum skandował „Helmut!, Helmut!”. Z tłumu unosił się również okrzyk skierowany do Premiera Mazowieckiego. Nad tłumem powiewały flagi polskie i niemieckie, a także liczne transparenty w języku polskim i niemieckim. Przed ołtarzem goście zostali powitani starym, polskim zwyczajem chlebem i solą. Słowa powitania skierował do zgromadzonych ks. Proboszcz Bolesław Kałuża. Po zajęciu miejsc na podwyższeniu ołtarza, czekali na rozpoczęcie mszy. W stronę ołtarza wyruszył pochód polskich i niemieckich duchownych. Msza celebrowana była pod przewodnictwem biskupa Alfonsa Nossola. Ze strony polskiej mszę koncelebrowali: ksiądz proboszcz Bolesław Kałuża oraz biskup pomocniczy Tadeusz Rybak – przedstawiciel diecezji wrocławskiej. Ze strony niemieckiej prałat Paul Bocklett oraz Adalbert Kurzeja (opat benedyktynów z Marialach).

Zgodnie z ustaleniami msza odprawiona została w języku polskim i niemieckim. Zgromadzeni na placu wierni otrzymali broszurki z modlitwami i pieśniami w obu językach. Mogli dzięki temu czynnie uczestniczyć w liturgii mszy świętej.

Modlitwa dnia

Wszechmogący Boże, wszystkie narody mają wspólne pochodzenie i tworzą jedną rodzinę, przeniknij swoją miłością serca wszystkich ludzi i spraw, aby pragnęli postępu swoich braci, niech dobra, których hojnie udzielasz całej ludzkości służą postępowi każdego człowieka, niech w społeczności ludzkiej znikną wszelkie podziały, a zapanuje równość i sprawiedliwość. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa.

Słowa powitania skierował do zgromadzonych ks. Proboszcz Bolesław Kałuża.

Słowo wstępne wygłosił ks. Biskup Tadeusz Rybak podkreślając jak ważna dla chrześcijan jest wspólna modlitwa oraz przezwyciężenie rozdarcia miedzy człowiekiem a Bogiem, a zarazem rozdarcia między ludźmi i narodami, przynosząc dar pojednania i pokoju.

„Serdecznie witam Prezesa Rady Ministrów Pana Tadeusza Mazowieckiego, o którym mówimy „nasz Premier”, bo cieszy się zaufaniem społeczeństwa polskiego i prowadzi kraj do tych wartości, o jakie naród nasz wałczył przez długie lata, i jakimi pragnie żyć. Witam wszystkich obecnych członków Rządu Polskiego i towarzyszące Panu Premierowi osoby”.

„Jest dla nas szczególną radością, że w zgromadzonej tu chrześcijańskiej wspólnocie możemy dziś z wielkim szacunkiem powitać Pana Kanclerza Federalnego Helmuta Kohla i wszystkich przedstawicieli Narodu Niemieckiego, którzy razem z Panem Kanclerzem przybyli tu z Republiki Federalnej Niemiec i którzy stale mieszkają na terenie Polski”.

„Całym sercem witam i pozdrawiam Was, Drodzy Rodacy i dziękuję, że przybyliście tak licznie, by dać wyraz naszej polskiej solidarności w wierze i w nadziei, która zwieść nie może”.

Homilia wygłoszona 12.11.1989 r. w Krzyżowej

„Iść razem – pojednani w prawdzie i miłości” - Ks.BP. Alfons Nossol

W specjalnie przygotowanej na tę okazję homilii biskup Nossol podkreśla jak ważne dla obu narodów jest pojednanie. Przyznaje, że dar wzajemnego przebaczania może być heroizmem, który jednak należy zgodnie z duchem Chrystusa podjąć, aby móc budować nowy rozdział wzajemnych stosunków. Zwrócił uwagę na to, że nie można żądać zapomnienia II wojny światowej, jako strasznego rozdziału w życiu wielu ludzi. Przebaczenie jest jednak nieodzownym wymogiem wiary i egzystencji chrześcijańskiej, dlatego też należy szczerze wołać ”Odpuść nam nasze winy jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”. Arcybiskup przypomina tym samym o orędziu biskupów polskich, którzy w 1965 roku zwrócili się do biskupów niemieckich mówiąc ”wybaczamy i prosimy o wybaczenie”. Zaznaczył przy tym, że na przebaczeniu opiera się wiara chrześcijańska.

Wiele miejsca poświęcił arcybiskup również postaci Helmuta Jamesa von Moltke, który jako głęboko wierzący chrześcijanin wyznawał idee, które kazały mu dążyć do tego, by ludzie mogli żyć w państwie, które osadzone jest mocno na podstawach etycznych – opartych na wartościach chrześcijańskich. Przytacza tu jedną z deklaracji Kręgu z Krzyżowej, głoszącą, że „W chrześcijaństwie widzimy najwartościowsze siły dla etyczno – religijnej odnowy narodu, dla przezwyciężenia nienawiści i kłamstwa, dla odbudowy Zachodu, dla pokojowej współpracy narodów”. Członkowie Kręgu odważyli się postawić na szali nawet swoje życie, prowadząc „walkę” z wrogiem fundamentalnych zasad jednostki. 

Biskup Alfons Nossol „Drodzy współwyznawcy Jezusa Chrystusa. Wszyscy dobrze wiemy jak politycznie ta wizyta jest trudna, choć dotyczy przecież sąsiadów w samym sercu Europy. Świadomości ciążenia nad nami historii nie sposób tak sobie unicestwić.

Kolejnym punktem spotkania była odmówiona wspólnie przez przedstawicieli Kościoła Ewangelickiego i Kościoła Katolickiego modlitwa powszechna, która rozpoczynała się następującymi słowami: 

„Ożywieni pragnieniem wzajemnego zrozumienia i zgody, prosimy Boga – Ojca wszystkich ludów i narodów, o dar pojednania, pokoju i współpracy między sąsiadującymi z nami narodami”. Ks. Biskup Heine-Georg Binder zwrócił się do wszystkich zebranych ewangelików i chrześcijan wyznania prawosławnego z serdecznym pozdrowieniem i przypomniał o Memoriale Kościoła Ewangelickiego z roku 1965. Oto jego fragmenty:

„Rozważania etyczne powinny prowadzić do nieodzownych konsekwencji, przy jasnym poznaniu wzajemne winy i bez sankcjonowania zła, które nie może być usprawiedliwione, iż stosunki między narodami, a zwłaszcza między narodem niemieckim i polskim należy na nowo uporządkować, a pojęcie i samą sprawę pojednania należy wprowadzić jako nieodzowny czynnik w działanie polityczne”. 

Ksiądz prałat Paul Bocklet przypomniał również o wymianie listów między duchownymi z Polski i z Niemiec w roku 1965. Był to według niego przykład wiary w początek dialogu i pojednania. Zwrócił się również do wiernych z prośbą do Boga o udzielenie siły i odwagi do pojednania. Przypomniał o milionach ofiar narodowego socjalizmu, które zginęły przez politykę pełną pogardy i nienawiści do człowieka. Wspomniał także i tych, którzy umarli w wyniku okupacji, ucieczki i wygnania. 

„Panie, niech ich ofiary nas upominają, aby między naszymi narodami już nigdy nie zaistniała wrogość. Tylko Ty możesz przebaczyć niezmierzoną winę. Prowadź nas na drogę pojednania”. W Krzyżowej, miejscu, w którym działała opozycja antyhitlerowska szczególnie wspominać należy właśnie tych, którzy stali się ofiarami prześladowania za to, że odważyli się przeciwstawić zbrodniczemu reżimowi. Z chrześcijaństwa katolickiego został w tym miejscu wymieniony o. Alfred Delp i Maksymilian Kolbe, a z chrześcijaństwa ewangelickiego Juliusz Bursche – biskup Kościoła ewangelicko – luterańskiego w Polsce oraz Helmuth James von Moltke.

„Panie, niech twoja światłość im świeci, a nam daj siłę, byśmy za ich przykładem postępowali”. 

Odmówiona została również modlitwa za tych, którzy żyją jeszcze na tym świecie, a którzy zawinili bezpośrednio w stosunku do swoich bliźnich: 

„Prowadź ich, Panie, do poznania swej winy. Daj im moc uznania swych przewinień. Spraw, aby byli gotowi prosić o przebaczenie i byli otwartymi na jego przyjęcie”. 

„Módlmy się za naród polski i naród niemiecki: Daj nam, Panie siłę do wyjścia z cienia przeszłości i pozwól znaleźć wzajemne zrozumienie. Spraw, aby zarysowały się nowe horyzonty nadziei, przez polsko-niemiecką wymianę młodzieży”. 

Wzniesiono modlitwy za narody Europy, za ustąpienie podziału między Wschodem a Zachodem i za przezwyciężenie różnic oraz dążenie do jedności z uwzględnieniem różnic kulturowych poszczególnych narodów. Narody te powinny mieć prawo do życia i być wolne od katastrof i wojen. Powinny również mieć siłę do przezwyciężenia wzajemnych uprzedzeń i różnic oraz posiadać dar łagodzenia „głodu, ubóstwa i nędzy uchodźców”, a także gotowość niesienia pomocy. 

Modlitwa powszechna odmówiona przez przedstawicieli Kościoła Katolickiego w Polsce opierała się w głównej mierze na prośbie o dar pojednania i pokoju. Po odmówieniu modlitwy eucharystycznej „O pojednaniu“ przekazany zostaje znak pokoju. Kanclerz Kohl i Premier Mazowiecki przemawiają następnie na temat pojednania między narodami. Liebe Freunde aus Polen, liebe Freunde aus Deutschland! Drodzy Przyjaciele, Panie kanclerzu, czcigodni księża biskupi! Kanclerz Kohl podkreślił znaczenie historyczne miejsca, w którym doszło do mszy, nazywając je „sercem Europy”. Zwrócił także uwagę na wypowiedziane w homilii słowa, które mówiły o potrzebie wyciągnięcia nauki z historii i wyznaczenia drogi do pokojowego współistnienia obu narodów. Premier Tadeusz Mazowiecki wskazał na potrzebę braterstwa, podkreślając również zasługi na tym polu Kręgu z Krzyżowej i wyrażając nadzieję, że msza święta, która właśnie miała miejsce pomoże wzmocnić to braterstwo i da siłę do krzewienia go między narodami. Szefowie rządów omówili po mszy również kwestie polityczne i gospodarcze. Premier Mazowiecki zaznaczał, że dla Polaków ważną byłaby kwestia wypłacenia odszkodowań dla byłych pracowników przymusowych. Wykazał również zrozumienie dla przerwania wizyty w związku z wydarzeniami w Berlinie.

Wspierają nas

Chcesz być na bieżąco?

Zapisz się do naszego newslettera i dowiaduj się pierwszy o nadchodzących wydarzeniach!

  • Wymiany szkolne i pozaszkolne
  • Projekty edukacyjno-artystyczne
  • Projekty inkluzywne
  • Szkolenia dla nauczycieli i edukatorów
  • Seminaria, wykłady
  • Podróże studyjne
  • Oprowadzania
  • Miejsca pamięci w Krzyżowej
  • Kondycja współczesnej Europy
  • Doświadczenie historii jako inspiracja
  • Edukacja obywatelska
  • Warsztaty i konferencje naukowe
  • Innowacje dla szkół
  • Międzynarodowy transfer wiedzy
  • Rynek pracy
  • Aktywizacja osób starszych i wykluczonych